توراکوسکوپی (VATS): جراحی کم‌تهاجمی قفسه سینه
در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های چشمگیر در حوزه پزشکی و تکنولوژی، تحولی بزرگ در جراحی‌های قفسه سینه ایجاد کرده است. یکی از مهم‌ترین این پیشرفت‌ها، توراکوسکوپی یا جراحی ویدئویی قفسه سینه (Video-Assisted Thoracoscopic Surgery – VATS) است؛ روشی کم‌تهاجمی که امکان بررسی و درمان بیماری‌های داخل قفسه سینه را بدون نیاز به برش بزرگ و باز کردن دنده‌ها فراهم می‌سازد.
در این مقاله، با این روش پیشرفته، کاربردها، مزایا، روند انجام، مراقبت‌های بعد از عمل و نقش مهم آن در جراحی‌های قفسه سینه آشنا خواهید شد.
توراکوسکوپی چیست؟
توراکوسکوپی یک روش جراحی مدرن است که با کمک یک دوربین و ابزارهای مخصوص از طریق برش‌های کوچک در دیواره قفسه سینه انجام می‌شود. در این روش، جراح از طریق مانیتور، فضای داخلی قفسه سینه را مشاهده کرده و اقدامات درمانی لازم مانند نمونه‌برداری، برداشت توده، درمان کیست، کنترل خونریزی یا تخلیه هوا را انجام می‌دهد.
این روش نسبت به جراحی باز (توراکوتومی) آسیب کمتری به بافت‌های بدن وارد می‌کند و دوران نقاهت کوتاه‌تری دارد.
کاربردهای توراکوسکوپی
توراکوسکوپی کاربردهای وسیعی در تشخیص و درمان بیماری‌های مختلف قفسه سینه دارد:
1. نمونه‌برداری از غدد لنفاوی یا ضایعات ریوی
برای تشخیص بیماری‌هایی مانند سل، سرطان ریه، سارکوئیدوز یا لنفوم.
2. برداشت توده یا کیست ریه
برداشتن تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم و کیست‌های مادرزادی با دقت بالا.
3. درمان پنوموتوراکس (هوای آزاد در فضای جنب)
در بیماران با سابقه سوراخ شدن ریه و عود مکرر، این روش بسیار مؤثر است.
4. درمان عفونت‌های مزمن یا آبسه‌های قفسه سینه
توراکوسکوپی به تخلیه چرک یا مایع عفونی و پاک‌سازی فضای جنب کمک می‌کند.
5. برداشت غده تیموس (تیمکتومی)
در موارد میاستنی گراویس یا تومور تیموما، روش انتخابی محسوب می‌شود.
6. بررسی و درمان تومورهای میان‌سینه (مدیاستن)
جهت بیوپسی یا برداشتن کامل توده‌های مدیاستینال.
مزایای توراکوسکوپی نسبت به جراحی باز
یکی از دلایل محبوبیت روزافزون این روش، مزایای فراوان آن نسبت به جراحی باز قفسه سینه است:
-
برش‌های کوچک‌تر و اسکار کمتر
-
درد کمتر پس از عمل
-
مدت بستری کوتاه‌تر در بیمارستان
-
کاهش احتمال عفونت و عوارض ریوی
-
بازگشت سریع‌تر به فعالیت‌های روزمره
-
دقت بالای تشخیص و درمان
در بسیاری از بیماران، توراکوسکوپی به‌عنوان گزینه اول درمان توصیه می‌شود، مگر در موارد خاصی که نیاز به جراحی باز باشد.
روند انجام توراکوسکوپی
1. آمادگی بیمار
پیش از عمل، آزمایش‌های لازم شامل آزمایش خون، نوار قلب، عکس قفسه سینه و در برخی موارد سی‌تی‌اسکن یا اسپیرومتری انجام می‌شود. بیمار معمولاً باید شب قبل از عمل ناشتا باشد.
2. بیهوشی عمومی
توراکوسکوپی تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. لوله تنفسی مخصوصی برای کنترل تنفس در حین عمل استفاده می‌شود که امکان جدا کردن عملکرد یک ریه را فراهم می‌کند.
3. ایجاد برش‌های کوچک
معمولاً ۲ تا ۳ برش کوچک (بین ۵ تا ۱۵ میلی‌متر) در دیواره قفسه سینه ایجاد می‌شود. یکی برای ورود دوربین (تلسکوپ) و بقیه برای ابزارهای جراحی.
4. مشاهده و اقدام درمانی
جراح از طریق مانیتور، فضای داخل قفسه سینه را به‌صورت بزرگنمایی‌شده مشاهده کرده و اقدامات لازم را انجام می‌دهد.
5. پایان عمل و قرار دادن درن
در پایان عمل، لوله‌ای به نام «درن» در فضای جنب قرار می‌گیرد تا هوا و مایعات احتمالی را تخلیه کرده و به باز شدن ریه کمک کند. درن معمولاً طی چند روز بعد از عمل برداشته می‌شود.
مراقبت‌های بعد از توراکوسکوپی
پس از جراحی، بیمار معمولاً بین ۱ تا ۳ روز در بیمارستان بستری می‌شود. تیم مراقبتی بر تنفس، درد و علائم عمومی نظارت خواهد داشت. نکات مهم پس از ترخیص:
-
مصرف منظم داروهای مسکن و آنتی‌بیوتیک‌ها (در صورت نیاز)
-
تنفس عمیق و تمرینات تنفسی برای بهبود عملکرد ریه
-
مراقبت از محل برش و پانسمان‌ها
-
پرهیز از فعالیت شدید برای چند هفته
-
پیگیری با پزشک معالج طبق برنامه تعیین‌شده
اکثر بیماران طی ۱ تا ۲ هفته به فعالیت‌های عادی روزمره بازمی‌گردند.
چه کسانی کاندیدای مناسبی برای توراکوسکوپی هستند؟
توراکوسکوپی برای بیشتر بیماران مناسب است، به‌ویژه:
-
بیماران با توده‌های کوچک یا متوسط ریوی
-
افرادی با بیماری‌های مزمن قفسه سینه نیازمند بیوپسی
-
بیماران با پنوموتوراکس مکرر
-
افراد دارای مشکلات قلبی خفیف یا متوسط
با این حال، در برخی موارد نظیر چسبندگی‌های وسیع ریوی، وجود توده بسیار بزرگ، یا شرایط خاص قلبی و ریوی، ممکن است روش جراحی باز ترجیح داده شود. تصمیم نهایی توسط فوق تخصص جراحی قفسه سینه اتخاذ می‌شود.
آینده توراکوسکوپی: جراحی هوشمند و روبوتیک
در کنار توراکوسکوپی معمول، پیشرفت‌های جدید مانند جراحی روبوتیک قفسه سینه (RATS) نیز در حال گسترش است. این روش، با استفاده از بازوهای رباتیک و کنترل از راه دور توسط جراح، دقت بسیار بالایی دارد و در برخی مراکز پیشرفته اجرا می‌شود. البته هزینه‌های بالا و نیاز به تجهیزات خاص از چالش‌های آن است.
جمع‌بندی
توراکوسکوپی تحول بزرگی در جراحی‌های قفسه سینه ایجاد کرده است. این روش ایمن، دقیق، کم‌تهاجمی و بسیار مؤثر، امروزه به‌عنوان درمان استاندارد در بسیاری از بیماری‌های ریه و مدیاستن شناخته می‌شود. انتخاب این روش نیازمند ارزیابی تخصصی توسط جراح قفسه سینه است.
اگر شما یا یکی از نزدیکانتان به دلایلی نیاز به بررسی یا جراحی در قفسه سینه دارید، مشاوره با فوق تخصص جراحی قفسه سینه می‌تواند بهترین راه برای انتخاب روش مناسب درمان باشد. دکتر رضا ارشادی با تجربه فراوان در زمینه جراحی‌های توراکوسکوپی، آماده ارائه خدمات تخصصی و مراقبت حرفه‌ای به بیماران گرامی است.