تومورهای میان‌سینه (مدیاستینال): علائم، تشخیص و درمان تخصصی
میان‌سینه (مدیاستن) ناحیه‌ای در مرکز قفسه سینه است که بین دو ریه قرار دارد و شامل ساختارهای حیاتی مانند قلب، آئورت، نای، مری، غدد لنفاوی، و اعصاب مهم است. تومورهای این ناحیه که با عنوان تومورهای مدیاستینال شناخته می‌شوند، ممکن است خوش‌خیم یا بدخیم باشند و بسته به محل دقیق، نوع بافت منشأ، و اندازه، طیف گسترده‌ای از علائم و عوارض ایجاد کنند.
در ادامه به بررسی کامل تومورهای میان‌سینه، دلایل ایجاد، انواع، نشانه‌ها، روش‌های تشخیص، و درمان‌های تخصصی به‌ویژه با تمرکز بر رویکرد جراحی قفسه سینه پرداخته می‌شود.
میان‌سینه (مدیاستن) چیست؟
مدیاستن فضایی آناتومیک در وسط قفسه سینه است که به سه بخش عمده تقسیم می‌شود:
-
مدیاستن قدامی (جلویی): در جلوی قلب و رگ‌های بزرگ
-
مدیاستن میانی: شامل قلب، آئورت، نای و غدد لنفاوی
-
مدیاستن خلفی (پشتی): شامل مهره‌ها، مری و برخی اعصاب
تومورها می‌توانند در هرکدام از این بخش‌ها پدید آیند و بسته به موقعیت خود، ساختارهای اطراف را تحت تأثیر قرار دهند.
علل بروز تومورهای میان‌سینه
تومورهای مدیاستینال می‌توانند از بافت‌های گوناگون منشأ بگیرند:
-
تومورهای تیموس: شایع‌ترین در مدیاستن قدامی
-
کیست‌های برونشی یا مری: اغلب در ناحیه خلفی
-
تومورهای نورال (عصبی): معمولاً در مدیاستن خلفی
-
غدد لنفاوی سرطانی یا لنفوم‌ها: در مدیاستن میانی
-
توده‌های گواتر پشت‌جناغی: منشأ تیروئیدی و گسترش یافته به مدیاستن
برخی تومورها اولیه هستند (از خود مدیاستن منشأ می‌گیرند) و برخی دیگر ثانویه یا متاستاتیک‌اند، یعنی از سایر اندام‌ها مانند ریه یا سینه به مدیاستن گسترش یافته‌اند.
علائم و نشانه‌ها
تومورهای مدیاستن ممکن است برای مدت‌ها بدون علامت باشند و به طور اتفاقی در تصویربرداری‌های معمول (مانند عکس قفسه سینه یا سی‌تی‌اسکن) کشف شوند. با این حال، با رشد تومور و فشار به ساختارهای حیاتی، علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:
-
تنگی نفس یا دشواری در تنفس
-
درد قفسه سینه یا پشت
-
سرفه خشک یا خلط‌دار
-
احساس فشار یا سنگینی در قفسه سینه
-
بلع دشوار (دیسفاژی)
-
تورم گردن یا صورت به دلیل فشار بر ورید اجوف فوقانی (سندروم SVC)
-
کاهش وزن، تعریق شبانه، یا تب (در تومورهای بدخیم مانند لنفوم)
روش‌های تشخیص تومور میان‌سینه
1. تصویربرداری قفسه سینه
-
رادیوگرافی (X-ray): ممکن است سایه غیرطبیعی در مدیاستن نشان دهد.
-
سی‌تی‌اسکن (CT Scan): تصویر دقیق از اندازه، محل، و ارتباط تومور با ارگان‌های اطراف ارائه می‌دهد.
-
MRI: در موارد خاص، به‌ویژه برای بررسی تومورهای نورال و عروقی.
-
PET Scan: در بررسی ماهیت بدخیمی و گسترش به سایر نواحی کاربرد دارد.
2. آزمایش‌های آزمایشگاهی
برای ارزیابی تومورهای خاص مانند لنفوم‌ها یا تومورهای ترشح‌کننده هورمون.
3. نمونه‌برداری (بیوپسی)
-
آسپیراسیون سوزنی (FNA): با هدایت تصویری برای نمونه‌برداری از توده
-
مدیاستینوسکوپی: جراحی کم‌تهاجمی برای برداشت نمونه از ناحیه میانی
-
توراكوسكوپی (VATS): در مواردی که نیاز به نمونه‌برداری از تومورهای پشتی باشد
تشخیص قطعی نیازمند بررسی پاتولوژیک نمونه تومور است.
انواع تومورهای میان‌سینه
1. تیموما (Thymoma):
تومور خوش‌خیم یا بدخیم غده تیموس، شایع در بزرگسالان. ممکن است با بیماری میاستنی گراویس همراه باشد.
2. لنفوم:
شامل لنفوم هوچکین و غیرهوچکین. از جدی‌ترین تومورهای مدیاستینال با رشد سریع.
3. کیست برونشی و مری:
ضایعات مادرزادی، معمولاً خوش‌خیم و در مدیاستن خلفی.
4. نوروبلاستوما، شوانوما، نوروفیبروما:
تومورهای عصبی مدیاستن خلفی، عمدتاً خوش‌خیم در بزرگسالان.
5. گواتر پشت‌جناغی:
گسترش غده تیروئید به مدیاستن که ممکن است با اختلال تنفس یا بلع همراه باشد.
درمان تومورهای مدیاستن
انتخاب نوع درمان بستگی به نوع تومور، محل آن، خوش‌خیم یا بدخیم بودن، و وضعیت عمومی بیمار دارد. گزینه‌های درمانی عبارت‌اند از:
1. جراحی
روش اصلی درمان در بسیاری از تومورهای مدیاستینال (به‌ویژه خوش‌خیم‌ها یا تیموماها) است. امروزه با پیشرفت تکنولوژی، اغلب این جراحی‌ها با روش کم‌تهاجمی توراکوسکوپی (VATS) یا در موارد خاص جراحی باز (مدیاستینوتومی یا توراکوتومی) انجام می‌شوند.
2. شیمی‌درمانی
در تومورهای بدخیم مانند لنفوم یا تومورهای با رشد سریع، شیمی‌درمانی خط اول درمان است.
3. پرتودرمانی
در برخی تومورها به‌صورت مکمل پس از جراحی یا همراه با شیمی‌درمانی کاربرد دارد.
مزایای جراحی با روش توراکوسکوپی (VATS)
-
برش‌های کوچک بدون اسکار مشخص
-
درد کمتر پس از عمل
-
زمان بستری کوتاه‌تر
-
بازگشت سریع‌تر به فعالیت‌های روزمره
-
دقت بالا در برداشت کامل تومور
نتایج درمان و روند بهبودی
نتیجه درمان تومورهای میان‌سینه وابسته به عوامل زیر است:
-
نوع تومور (خوش‌خیم یا بدخیم)
-
سرعت رشد و میزان گسترش
-
پاسخ به درمان‌های کمکی
-
شرایط عمومی و سن بیمار
تومورهای خوش‌خیم یا تیموماهای غیرتهاجمی که به‌طور کامل برداشته می‌شوند، معمولاً پیش‌آگهی بسیار خوبی دارند. در تومورهای بدخیم، کنترل بیماری نیازمند پیگیری منظم و درمان چندمرحله‌ای است.
جمع‌بندی
تومورهای میان‌سینه (مدیاستینال) اگرچه نادر هستند، اما به دلیل نزدیکی به ساختارهای حیاتی قفسه سینه، نیازمند تشخیص دقیق و درمان تخصصی‌اند. امروزه با پیشرفت روش‌های جراحی کم‌تهاجمی مانند توراکوسکوپی (VATS)، امکان درمان موفق بسیاری از این تومورها با حداقل عوارض وجود دارد.
در صورت مشاهده علائم مشکوک یا تشخیص توده در ناحیه میان‌سینه، حتماً با پزشک فوق تخصص جراحی قفسه سینه مشورت نمایید. دکتر رضا ارشادی با تجربه فراوان در زمینه جراحی تومورهای مدیاستینال آماده ارائه خدمات تخصصی و مشاوره دقیق به بیماران گرامی است.